این نوشته به بهانهی یک پادکست کوتاه از محمدرضا نوروزی منتشر میشود. پادکستی به نام برعکس که در توضیحاتش نوشته شده :
در هر اپیزود از این پادکست، عکسهای دیدنی را میشنویم. به بهانه آنها به دنیای علم سرک میکشیم.
در اولین اپیزود پادکست برعکس داستان عکسی بیان میشود که در نگاه اول بسیار شبیه به یک ساحل استوایی هست که موجهایی سفید رنگ بر ساحلی گرم و زردگون کشیده شدهاند و کمی دورتر جنگلهایی سبز رنگ از درختان استوایی از زاویه دوربینی که بر یک هلیکوپتر سوار است به چشم میخورند.
چرا این عکس جذاب هست؟
اما جذابیت این عکس نه در تصویر زیبا و گرمی که از یک ساحل آرام به تصویر کشده، بلکه به دلیل ابعاد بسیار ریز این تصویر میباشد.
عرض این تصویر تنها ۲۵۴ هزارم میلیمتر هست!
اینجا کمی صبر کنید. حالا چشمهایتان را ببندید و یک میلیمتر را تصور کنید. حال آن را به هزار قسمت مساوی تقسیم کنید و فقط کسر کوچکی از آن یعنی در حدود یک پنجم از آن را در نظر بگیرید!
این مقدار میشود عرض این تصویر که به ساحل مینیاتوری (miniscule beach) معروف است!
جالب است نه؟ یک ساحل زیبا در فضایی بسیار کوچکتر از یک میلیمتر که روی خط کش روی میز شما قرار دارد!
البته در این بخش از پادکست برعکس دکتر پژمان نوروزی توضیحاتی در مورد علم نانو و مقیاس نانو ارائه میدهند که من فعلا از نوشتن توضیحاتی در این مورد در این نوشته اجتناب میکنم و آن را به فرصت دیگری موکول میکنم که به طور کاملتر راجع به علم نانو بنویسم.
پدید آورندگان ساحل بسیار ریز
این تصویر توسط دو نفر ایرانی به نامهای پروین فتحی هفشه جانی و ادیب طبا که دانشجوی دکترای مهندسی الکترونیک در دانشگاه آبرن تکزاس در دالاس آمریکا هستند ثبت شدهاست.
این دونفر برنده جایزه هنرمندان نانو دیجیتال نیز هستند.
تصویر “ساحل کوچک” آنها به عنوان یکی از بهترین تصاویر علمی سال ۲۰۲۱ در مجله نیچر (nature) به چاپ رسیدهاست و همچنین در رقابت نانو آرتوگرافی (nanoartoghraphy) که بیش از صد نفر از سراسر دنیا در آن شرکت کردهبودند مقام سوم را کسب کردهاست.
خانم پروین فتحی یکی از دستاندرکاران ثبت این تصویر معتقد هستند که تحصیل در یک رشتهی مهندسی به این معنی نیست که نمیشود کار هنری انجام داد یا از دیدن زیبایی هنر لذت نبرد بلکه اگر عاشق هنر هستید میتوانید آن را تقریبا در همهجا ببنید حتی در مقیاس نانو!
من هم کاملا با این حرف خانم فتحی موافق هستم چون بدون هنر ما هیچ نیستیم و این هنر است که مارا زیباتر و موثرتر به دیگران نشان میدهد. حتی شاید در آینده به ارتباط هنر و تدریس فیزیک هم بپردازم. فکر کنم چیز خوبی از آب در بیاید.
پینوشت:
این تصویر با یک میکروسکوپ الکترونی گرفته شده و چیزی که در تصویر دیده میشود اصلا یک ساحل استوایی نیستند بلکه لایههایی از بلورهای دی سولفات مولیبدن هستند.
مولیبدن یک عنصر فلزی به رنگ خاکستری – نقرهای درخشان و براق هست و عدد اتمی آن ۴۲ هست و کاربردهای مختلفی در زندگی روزمره از کودهایی برای گیاهان تا تصویر برداریهای پزشکی دارد.
برای اینکه این عکس گرفته شود عکاس پژوهشگران بلورهای دی سولفید مولیبدن را با تابش لیزر دستکاری کردند و آن منظره جنگل را با چیدمان بلورها ایجاد کردهاند. رنگها البته یک رنگآمیزی میکروسکوپی و دیجیتالی هست تا روحی زنده به عکس بدهند.
در آینده تصویرهای علمی بیشتری با شما به اشتراک خواهم گذاشت منتظر این مطالب جذاب باشید
